ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹੜ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਿਨਾਸ਼ ਦਾ ਭਿਆਨਕ ਮੰਜ਼ਰ ਛੱਡਿਆ ਹੈ, ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਡੁੱਬ ਗਏ, ਘਰ ਵਹਿ ਗਏ, ਅਤੇ ਫਸਲਾਂ ਬੁਰੀ ਤਰਾਂ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਇਕ ਅਜਿਹੇ ਸੂਬੇ ਲਈ ਜਿੱਥੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਜੀਵਨ ਦਾ ਆਧਾਰ ਹੈ, ਇਹ ਆਫਤਾਂ ਆਰਥਿਕਤਾ ‘ਤੇ ਹੀ ਵਾਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਅਤੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਧੱਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਫਿਰ ਵੀ, ਇਸ ਤਬਾਹੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਬੁਲੰਦ ਹੌਸਲਾ ਵਿਖਾਇਆਂ ਹੈ। ਸਥਾਨਕ ਵਲੰਟੀਅਰਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀਆਂ ਵਲੋਂ, ਪੈਸੇ, ਭੋਜਨ, ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਦਾਨ ਜੀਵਨ ਰੇਖਾ ਬਣ ਗਏ ਹਨ, ਸਾਬਤ ਕਰ ਦਿਤਾ ਹੈ ਕਿ ਏਕਤਾ ਅਤੇ ਉਦਾਰਤਾ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਤੋੜੇ ਗਏ ਨੂੰ ਮੁੜ ਜੋੜ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਹੜ੍ਹ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਜ਼ਰੂਰਤ ਬਚਾਅ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਰਿਵਾਰ ਆਪਣੇ ਤਨ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਲੈ ਕੇ ਭੱਜਦੇ ਹਨ, ਦਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਚੌਲਾਂ, ਦਾਲਾਂ ਅਤੇ ਤਿਆਰ ਭੋਜਨ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਰਾਹਤ ਕੈਂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਬੋਤਲਬੰਦ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਸਫਾਈ ਗੋਲੀਆਂ, ਸਾਫ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਯਕੀਨੀ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਉਦੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਹੜ੍ਹ ਦਾ ਪਾਣੀ ਖੂਹਾਂ ਅਤੇ ਨਦੀਆਂ ਨੂੰ ਪਲੀਤ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਕੰਬਲ, ਤਰਪਾਲ ਦੀਆਂ ਚਾਦਰਾਂ ਅਤੇ ਕੱਪੜੇ, ਸਰਦੀਆਂ ਦੀਆਂ ਜੈਕਟਾਂ, ਸ਼ਾਲ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਜੁੱਤੇ, ਗਰਮੀ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ, ਸਥਾਨਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ, ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਸਮੂਹ ਅਤੇ ਆਮ ਨਾਗਰਿਕ ਅੱਗੇ ਆਏ ਹਨ, ਲੋਕੀਂ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਵਸਤੂਆਂ ਰਾਹਤ ਕੈਂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੇ, ਗਰਮ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਦੇਖਭਾਲ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਯੋਗਦਾਨ, ਅਕਸਰ ਜਨਅਧਾਰ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸੰਭਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗਰੂਰ ਤੇ ਹੌਸਲਾ ਦਿੰਦੇ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਭ ਕੁਝ ਗੁਆ ਲਿਆ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਪੂਰਨ ਬਹਾਲੀ ਨੂੰ ਅਸਥਾਈ ਸਹਾਇਤਾ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਮੰਗ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹੜ੍ਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੁੜ ਨਿਰਮਾਣ ਇਕ ਲੰਬੀ ਅਤੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ। ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਉਸਾਰਨ ਲਈ ਇੱਟਾਂ, ਸੀਮੈਂਟ ਅਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸੜਕਾਂ, ਜੋ ਤੇਜ਼ ਪਾਣੀਆਂ ਨਾਲ ਵਹਿ ਗਈਆਂ, ਨੂੰ ਮੁੜ ਪੱਕਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ, ਫਸਲਾਂ, ਕਣਕ, ਚੌਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ, ਮਤਲਬ ਹੈ ਕੋਈ ਆਮਦਨ ਦਾ ਸਾਧਨ ਨਹੀਂ। ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਬੀਜ, ਜੈਵਿਕ ਖਾਦ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਨਕਦੀ ਅਨੁਦਾਨ ਦੇ ਦਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਬੀਜਣ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਵਾਹੀ ਯੋਗ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਮਦਦ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਟੋਰਾਂਟੋ, ਲੰਡਨ, ਨਿਊਯਾਰਕ ਅਤੇ ਸਿਡਨੀ ਵਰਗੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਪ੍ਰਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਮਦਦ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਸਤੰਭ ਬਣ ਕੇ, ਲੱਖਾਂ ਦੀ ਰਾਸ਼ੀ ਅਤੇ ਸਪਲਾਈ ਦੇ ਕ੍ਰੇਟ ਭੇਜੇ ਹਨ। ਖਾਲਸਾ ਏਡ ਵਰਗੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੇ ਖਾਣ ਦਾ ਤੇਲ, ਆਟਾ ਅਤੇ ਸਫਾਈ ਕਿੱਟ ਵਰਗੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਵਸਤੂਆਂ ਵੰਡੀਆਂ ਹਨ, ਜਦਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕਾ, ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਫੰਡ ਕੀਤੀਆਂ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਨੇ ਪੂਰੇ ਪਿੰਡ ਮੁੜ ਉਸਾਰੇ ਹਨ।
ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਇਕ ਹੋਰ ਅਜਿਹਾ ਖੇਤਰ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਦਾਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਠਹਿਰਿਆ ਹੜ੍ਹ ਦਾ ਪਾਣੀ ਮੱਛਰਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਲੇਰੀਆ ਅਤੇ ਡੇਂਗੂ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕੁਪੋਸ਼ਣ ਅਤੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦਾ ਰੋਸ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ। ਦਾਨ ਕੀਤੇ ਫੰਡ ਮੋਬਾਈਲ ਮੈਡੀਕਲ ਟੀਮਾਂ ਨੂੰ ਦਰਦ ਨਿਵਾਰਕ ਦਵਾਈਆਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਦੂਰ ਦੁਰਾਡੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਐਂਬੂਲੈਂਸ ਅਤੇ ਅਸਥਾਈ ਕਲੀਨਿਕਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਥਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਸੇਵਾ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਵਰਗੀਆਂ ਐਨਜੀਓਜ਼ ਨੇ ਯੋਗਦਾਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਸਫਾਈ ਕਿੱਟਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਬਣ, ਸੈਨੇਟਰੀ ਪੈਡ ਅਤੇ ਟੂਥਬਰਸ਼ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਸਰੀਰਕ ਸਿਹਤ ਤੋਂ ਵੀ ਪਰੇ, ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਜਖ਼ਮ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਘਰ ਤਬਾਹ ਹੁੰਦੇ ਵੇਖੇ, ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਦਾਨ ਸਲਾਹਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਫੰਡ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਮਾਨਸਿਕ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਦੁੱਖ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਅਤੇ ਸਥਿਰਤਾ ਮੁੜ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਪੁੰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਸਰੀਰਕ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਜਿੰਨਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ, ਇਹ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਮਾਜ ਸੰਪੂਰਨ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਹੋਵੇ।
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਯਤਨ ਨੂੰ ਸੱਚਮੁੱਚ ਪ੍ਰੇਰਣਾਦਾਇਕ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਉਹ ਏਕਤਾ ਜੋ ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਧਰਮ, ਜਾਤ ਜਾਂ ਖੇਤਰ ਦੇ ਫਰਕ ਮਿਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਵਲੰਟੀਅਰ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ, ਮਸਜਿਦਾਂ, ਮੰਦਰਾਂ ਅਤੇ ਗਿਰਜਾਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਲੰਗਰ ਪਕਾਉਂਦੇ, ਰਾਸ਼ਨ ਪੈਕ ਕਰਦੇ, ਅਤੇ ਫਸੇ ਹੋਏ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਕਾਲਜ ਕੈਂਪਸਾਂ ਵਿੱਚ ਕੱਪੜੇ ਅਤੇ ਫੰਡ ਇਕੱਠੇ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਮੁਹਿੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹੜ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਘੱਟ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਿਸਾਨ ਚੌਲਾਂ ਦੀਆਂ ਬੋਰੀਆਂ ਜਾਂ ਬਿਸਤਰੇ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਟਰੈਕਟਰ ਉਧਾਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਇਹਨਾਂ ਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਪੋਸਟਾਂ ਨਾਲ ਖਾਸ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਕ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਡਾਇਪਰ, ਦੂਜੇ ਵਿੱਚ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਲਈ ਦਵਾਈਆਂ, ਪੈਸੇ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਹੁਨਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ: ਡਾਕਟਰ ਮੁਫਤ ਕਲੀਨਿਕ ਚਲਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਸਲਾਹ ਅਤੇ ਦਵਾਈਆਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ; ਟਰਾਂਸਪੋਰਟਰ ਸਪਲਾਈ ਮੁਫਤ ਢੋਂਦੇ ਹਨ। ਪਰਿਵਾਰ ਬੇਘਰ ਹੋਏ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਣ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਸੇਵਾ ਦੇ ਇਹ ਕੰਮ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚੈੱਕ ਜਿੰਨੇ ਹੀ ਅਰਥਪੂਰਨ ਦਾਨ ਹਨ, ਇਕ ਅਜਿਹੋ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਜੋੜਦੇ ਹੋਏ ਜੋ ਟੁੱਟਣ ਤੋਂ ਬਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਏਕਤਾ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਸੰਵਾਰਦੀ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਵੇਖਣ ਵਾਲੇ ਬੱਚੇ ਹਮਦਰਦੀ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਨਾ ਸਿੱਖਦੇ ਹਨ।

-ਦਵਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ