ਹਰ ਭਾਰਤੀ ਜਦੋਂ ਵੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗੀਤ ਦਾ ਉਚਾਰਣ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਸਿਰ ਇਸ ਦੇ ਰਚਣਹਾਰ ਮਹਾਨ ਕਵੀ, ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਚਿਤਰਕਾਰ ਤੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਝੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂਦੇਵ ਦੀ ਉਪਾਦੀ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ | ਗੁਰੂਦੇਵ ਰਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਦਾ ਜਨਮ 7 ਮਈ 1861 ਨੂੰ ਬੰਗਾਲ ਵਿਚ ਹੋਇਆ | ਬਹੁ ਪੱਖੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਦੇ ਮਾਲਕ ਰਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਨੇ ਬੰਗਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿਸ਼ਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ | ਉਹ ਇਕ ਕਵੀ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਨਾਟਕਕਾਰ , ਨਾਵਲਕਾਰ ਤੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਸਨ | ਉਨਾਂ ਦੀ ਮਹਾਨ ਕਲਾ ਕਿਤੀ ਗੀਤਾਂਜਲੀ ਨੂੰ 1913  ਵਿਚ ਨੋਬਲ ਇਨਾਮ ਨਾਲ ਨਿਵਾਜਿਆ ਗਿਆ | ਯੂਰਪ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਦੇ ਉਹ ਪਹਿਲੇ ਲੇਖਕ ਸਨ  ਜਿਨਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸਨਮਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ | ਅੱਜ ਵੀ ਬੰਗਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਦਾ ਮੁਕਾਮ ਸਭ ਤੋਂ ਉਪਰ ਹੈ | ਬਹੁਤ ਛੋਟੀ ਜਹੀ ਉਮਰ  ਵਿਚ ਹੀ ਉਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਸਵਰਗਵਾਸ ਹੋ ਗਏ ਸਨ | ਉਨਾਂ ਦੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਘਰ ਦੇ ਨੌਕਰਾਂ ਨੇ ਕੀਤੀ | ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿਚ ਉਹ ਆਮ ਬੱਚਿਆਂ ਤੋਂ ਕਿੱਤੇ ਵੱਧ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਸਨ ਇੰਗਲੈਂਡ  ਤੋਂ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ | ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਣ ਦੀ ਚੇਟਕ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਸੀ | 8 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਣੀ ਅਰੰਭ ਕਰ ਦਿਤੀ  ਸੀ |

ਟੈਗੋਰ ਇਕ ਬਹੁਰੰਗਿ ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀ ਸਨ | ਉਨਾਂ ਦਾ ਜੀਵਕ ਸ਼ਬਦਾਂ, ਸੰਗੀਤ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ, ਰੰਗਾਂ ਤੇ ਲਕੀਰਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬ ਸੀ | ਜੀਵਨ ਦਾ ਲੰਮੇਗ ਪੇਡਾ ਤੈਅ ਕਰਦਿਆਂ  ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਉਹ ਹੋਰ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ, ਸਿਰਫ ਇਕ ਕਵੀ ਹਨ | ਉਨਾਂ ਦੀ ਉਮੀਦ ਸੀ ਕਿ ਉਨਾਂ ਦੇ ਗੀਤ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿਚ ਸਦਾ ਜਿੰਦਾ ਰਹਿਣਗੇ | ਅਤੇ ਉਹ ਬਿਲਕੁਲ ਸੱਚ ਸਾਬਿਤ ਹੋਇਆ ਹੈ | ਅੱਜ ਵੀ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਮਹਾਨ ਕਵੀ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ , ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਕਵੀ ਜੋ ਗੀਤਾਂਜਲੀ ਵਰਗੀ ਅਮਰ ਰਚਨਾ ਦਾ ਰਚੇਤਾ  ਹੈ | ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਅੱਜ ਵੀ ਉਨਾਂ ਦਾ ਰਬਿੰਦਰ ਸੰਗੀਤ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਹੀ  ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਕਈ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿਚ ਗੂੰਜਦਾ ਹੈ |

ਗੁਰੂਦੇਵ ਟੈਗੋਰ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸਨ | 11  ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਮਹਾਰਿਸ਼ੀ  ਦਵਿੰਦਰ ਨਾਥ ਨਾਲ ਅਮ੍ਰਿਤਸਰ ਆਏ | ਇਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਉਨਾਂ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਵਿਚ ਦਰਜ ਹੈ |

"ਮੈਨੂੰ ਅਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਗੁਰਦਰਬਾਰ ਇਕ ਸੁਪਨੇ ਦੀ ਤਰਾਂ ਯਾਦ ਹੈ | ਕਇ ਦਿਨ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨਾਲ ਮੈਂ ਸਿੱਖ ਮੰਦਰ ਜੋ ਸਰੋਵਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੈ , ਵਿਚ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ | ਉਥੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਅਰਦਾਸ ਹੁੰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ | ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਇਨਾਂ ਪ੍ਰਰਾਥਨਾਵਾਂ  ਵਿਚ ਸ਼ਮਿਲ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਤੇ ਹੋਰ ਸਿਖ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨਾਲ ਗੁਰਬਾਣੀ ਗੁਣਗੁਣਾਉਦੇ ਸਨ | ਉਨਾ 21 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਇਕ ਬੰਗਾਲੀ ਬਾਲ ਰਸਾਲੇ ਵਿਚ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ " ਸੱਚੇ ਸੌਦੇ " ਦੀ ਕਥਾ ਬਾਰੇ ਲੇਖ ਵੀ ਲਿਖਿਆ| ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਬਾਰੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ  "ਗੋਬਿੰਦ ਗੁਰੂ", " ਵੀਰ ਗੁਰੂ " ਤੇ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਬਾਰੇ " ਬੰਦੀ ਬੀਰ " ਬੰਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਲਿਖੀਆਂ |

13 ਅਪ੍ਰੈਲ 1919 ਦੇ ਜਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ਼ ਦੇ ਸਾਕੇ ਨੇ ਉਨਾਂ ਦੇ ਕਵੀ ਮਨ ਨੂੰ ਹਲੂਣ  ਕੇ ਰੱਥ ਦਿਤਾ| ਪੱਛਮੀ ਸਭਿਅਤਾ ਬਾਰੇ ਉਨਾਂ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਪੂਰੀ ਤਰਾਂ ਬਾਦਲ ਗਈ| ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਉਨਾਂ ਦੇ ਆਖਰੀ ਜਨਮਦਿਨ ਸਮੇਂ ਦਿਤੇ ਭਾਸ਼ਨ " ਸਭਿਅਤਾ ਦਾ ਸੰਕਟ "  ਵਿਚ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ |  ਇਸ ਵੇਲੇ ਉਹ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਿਕੇਤਨ ਤੋਂ ਕਲਕੱਤੇ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ ਸਾਰੇ ਸਿਆਸੀ ਲੀਡਰ ਬੁਰੀ ਤਰਾਂ ਡਰੇ ਹੋਏ ਸਨ ਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਓਹਨਾ ਦੀ ਗਲ ਸੁਨਣ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਸੀ | ਦੁਖੀ ਸਨ ਨਾਲ ਉਨਾਂ ਨੇ ਪੰਜ ਖਤ  ਆਪਣੇ ਮਿੱਤਰ ਐਂਡਰਿਊਜ਼ ਨੂੰ ਲਿਖੇ | ਜਿਨਾਂ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੇ ਇਸ ਹੱਤਿਆ ਕਾਂਡ ਦਾ ਦੁਖ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ |

7 ਮਈ ਦਾ ਦਿਨ ਉਨਾਂ ਦੇ ਜਾਗ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ  ਵਿਅਕਤੀਤਵ ਦੀ ਯਾਦ ਲੈਕੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ | ਗੁਰੂਦੇਵ ਰਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਜੀ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਅਤਿਅੰਤ ਵਿਸ਼ਾਲ ਹੈ | ਉਨਾਂ ਦੀਆਂ ਕਾਵਿ ਕਿਤੀਆਂ  ਦੀ ਗਹਿਰਾਈ ਸਾਡੀ ਕਲਪਨਾ ਤੋਂ ਗਹਿਰੀ ਹੈ | ਅੱਜ ਵੀ ਉਹ ਗਿਆਨ ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਵਰਤਨ ਦੇ ਚਾਨਣ ਮੁਨਾਰੇ ਹਨ |