ਕ੍ਰਿਤ੍ਰਿਮ ਬੁੱਧੀ, ਜਾਂ A.I, ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਦੈਨਿਕ ਜੀਵਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡੀ ਅਜਿਹੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਨਾਂ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਵੇਖਦੇ। ਫੋਨਾਂ 'ਤੇ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਪਛਾਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬਿਹਤਰ ਫਿਲਮ ਸਿਫਾਰਸ਼ਾਂ ਤੱਕ, ਸਧਾਰਨ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਵੌਇਸ ਅਸਿਸਟੈਂਟਸ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਜਾਮ ਤੋਂ ਬਚਣ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਐਪਸ ਤੱਕ, A.I ਨੇ ਆਪਣੀ ਜਗ੍ਹਾ ਬਣਾ ਲਈ ਹੈ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਵੀ, ਕਿਸਾਨ A.I ਨਾਲ ਸੰਚਾਲਿਤ ਐਪਸ ਰਾਹੀਂ ਮੌਸਮ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਫਸਲ ਸਲਾਹ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇਕ ਛੋਟਾ ਜ਼ਮੀਨ ਮਾਲਕ ਹੁਣ ਮੀਂਹ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਸਹੀ ਖਾਦ ਚੁਣ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਜਾਣ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਫਸਲ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕੀਮਤ ਕਿੱਥੇ ਮਿਲੇਗੀ। A.I ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਗਮਨ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਅੰਦਰੂਨੀ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਸੁਖਾਲਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿਚ, ਇਹ ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਨਿਦਾਨ ਕਰਨ, ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੂੰ ਐਪਸ ਨਾਲ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ, ਅਤੇ ਦੁਕਾਨਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਟਾਕ ਦੇ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਨਾਲ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਨ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡੇ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਨੂੰ ਬਦਲ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅਣਗੌਲਿਆ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਵਾਏ। ਭਾਰਤ ਵਿਚ A.I ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਤਕਨੀਕੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਉਪਯੋਗੀ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈ—ਚਾਹੇ ਇਕ ਮਾਂ ਭੋਜਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਇਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਵਾਲਾਂ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ।
ਭਾਰਤ ਵਿਚ A.I ਨੂੰ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਵਾਲਾ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਚੀਜ਼ ਸਾਡੀ ਹਾਲੀਆ ਡਿਜੀਟਲ ਛਾਲ ਹੈ। ਵਧਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਲੋਕ, ਹੁਣ ਤਾਂ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਦੇ ਕਸਬਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ, ਔਨਲਾਈਨ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ, ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਹੁਣ ਸੁਖ-ਸੁਵਿਧਾ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਇਕ ਮੁੱਢਲੀ ਸਹੂਲਤ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਰ, A.I ਨੂੰ ਸੱਚਮੁੱਚ ਅਪਣਾਉਣ ਲਈ, ਉਸ ਨੂੰ ਸਾਡੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਬੋਲਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ, ਸਾਡੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਵਿਚ ਰਚਣਾ-ਪਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਹੀ ਭਾਰਤੀ ਡਿਵੈਲਪਰ ਅਤੇ ਸਟਾਰਟਅੱਪ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਛੋਟੇ ਕਸਬਿਆਂ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿਚ, ਨੌਜਵਾਨ A.I ਦਾ ਉਪਯੋਗ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਸਗੋਂ ਅਸਲ ਸਥਾਨਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ। ਉਹ ਐਪਸ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ ਜੋ ਮੈਡੀਕਲ ਫਾਰਮਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ, ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਰੀਅਲ-ਟਾਈਮ ਵਿਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਨ, ਜਾਂ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਪੌਦਿਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਨਿਦਾਨ ਕਰਨ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਨਵੀਨਤਾਵਾਂ ਅਕਸਰ ਮੁੱਖਧਾਰਾ ਵਿਚ ਅਣਦੇਖੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਉਹ ਉਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ ਜਿਨਾਂ ਦੀ ਉਹ ਮਦਦ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਤੇ ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ A.I ਵਧਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਡਰ ਵਾਂਗ ਨੌਕਰੀਆਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾ—ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਇਹ ਇਕ ਮਦਦਗਾਰ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਕ ਛੋਟਾ ਵਪਾਰ ਹੁਣ ਗਾਹਕਾਂ ਦੀਆਂ ਪਸੰਦਾਂ ਨੂੰ ਟਰੈਕ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬੁੱਧੀਮਾਨੀ ਨਾਲ ਸਟਾਕ ਭਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਕ ਅਧਿਆਪਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ 'ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਧਿਆਨ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ A.I ਦੁਹਰਾਉਣ ਵਾਲੇ ਕੰਮ ਸੰਭਾਲਦਾ ਹੈ। ਮਨੁੱਖੀ ਅੰਤਰਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਸਟੀਕਤਾ ਦਾ ਇਹ ਸਹਿਯੋਗ ਕੰਮ ਨੂੰ ਵਧੇਰਾ ਅਰਥਪੂਰਨ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ਘੱਟ।
ਭਾਰਤ ਦਾ A.I ਨਾਲ ਭਵਿੱਖ ਰੋਬੋਟ ਦੇ ਮਨੁੱਖ ਊਪਰ ਕਬਜ਼ੇ ਵਰਗਾ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਇਕ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਰਗਾ ਹੈ। ਸਿਹਤ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਸਿੱਖਿਆ, ਅਤੇ ਸ਼ਾਸਨ ਵਰਗੇ ਸੈਕਟਰਾਂ ਵਿਚ, A.I ਕੋਲ ਖਾਲੀ ਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਭਰਨ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ—ਮਨੁੱਖੀ ਸੰਪਰਕ ਨੂੰ ਹਟਾ ਕੇ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਕੇ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਸੇਵਾ ਵਿਚ A.I ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ #AIForAll ਵਰਗੀਆਂ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਸਕੂਲ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨਾ ਹੋਵੇ, ਸਰਕਾਰੀ ਦਫਤਰਾਂ ਵਿਚ ਕਾਗਜ਼ੀ ਕਾਰਵਾਈ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਹੋਵੇ, ਜਾਂ ਸ਼ਹਿਰੀ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇ, A.I ਰੋਜ਼ਮਰ੍ਹਾ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਕੁਸ਼ਲ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ A.I ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ—ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣਾ ਸਿੱਖ ਰਹੀ ਹੈ। ਕੋਡਿੰਗ, ਡੇਟਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ, ਅਤੇ ਮਸ਼ੀਨ ਲਰਨਿੰਗ ਹੁਣ ਟੀਅਰ-2 ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਵਿਚ ਹਨ, ਔਨਲਾਈਨ ਕੋਰਸਾਂ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਸਮਰਥਿਤ ਹੁਨਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦੀ ਬਦੌਲਤ। ਅਸਮ ਦੇ ਇਕ ਪਿੰਡ ਦਾ ਇਕ ਮੁੰਡਾ, ਜੋ ਸਿਹਤ ਐਪ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਦੇਖਦਾ ਹੈ, ਹੁਣ ਭੂਗੋਲਿਕ ਸੀਮਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬੰਧਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਸ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੇ ਪਲੈਟਫਾਰਮ ਹਰ ਦਿਨ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਤੇ ਇਹ ਤਕਨੀਕਾਂ ਬਣਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਮੁਦਾਏ, ਉਸ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ, ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਡੂੰਘੀ ਸਮਝ ਨਾਲ ਸਮਝ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੱਚਾਈ ਹੀ ਭਾਰਤੀ A.I ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣ ਤਾਕਤ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
ਬੇਸ਼ੱਕ, ਸਾਰੀ ਉਤਸੁਕਤਾ ਦੇ ਨਾਲ, ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰਨਾ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ—ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਡੇਟਾ ਕਿਵੇਂ ਇਕੱਤਰ ਕੀਤਾ, ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। A.I ਸਿਸਟਮ ਡੇਟਾ ਤੋਂ ਸਿੱਖਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਗੋਪਨੀਯਤਾ ਅਤੇ ਨਿਰਪੱਖਤਾ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਲੋਕ ਸਵਾਲ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ਹਨ ਕਿ ਫੈਸਲੇ ਕਿਵੇਂ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ—ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਿਸ ਨੂੰ ਲੋਨ ਕਿਉਂ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਇਕ ਚੰਗਾ ਸੰਕੇਤ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ A.I ਨੂੰ ਨਾਸਮਝੀ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਚਲਾ ਰਹੇ—ਅਸੀਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਸੋਚ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਇਸ ਨੂੰ ਆਕਾਰ ਦੇ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਜਵਾਬਦੇਹ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਤਰਾਂ ਦੀ ਸੁਚੇਤ ਅਪਣਾਉਣ ਨਾਲ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ A.I ਸਿਰਫ਼ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਅਜਿਹੀ ਚੀਜ਼ ਹੈ ਜਿਸ 'ਤੇ ਹਰ ਕੋਈ ਭਰੋਸਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲਾਭ ਲੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਭਾਰਤ ਅੱਗੇ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ, A.I ਵੀ ਉਤਨਾ ਹੀ ਸਾਡੇ ਅਨੁਕੂਲ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਝਣ, ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ, ਅਤੇ ਮਿਲ ਕੇ ਆਕਾਰ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਚੀਜ਼ ਹੈ। ਇਹ ਕਦੇ ਸੰਪੂਰਨ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ, ਅਤੇ ਇਹ ਰਾਤੋ-ਰਾਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗਾ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਸੋਚ-ਸਮਝ ਕੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਇਸ ਵਿਚ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਅਰਥਪੂਰਨ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਸੁਧਾਰਨ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿਚ A.I ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਕੋਈ ਦੂਰ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਨਹੀਂ—ਇਹ ਇਕ ਮੌਜੂਦਾ ਹਕੀਕਤ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਡੇ ਘਰਾਂ, ਖੇਤਾਂ, ਸਕੂਲਾਂ, ਅਤੇ ਦਫਤਰਾਂ ਵਿਚ ਸਾਡੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਵਿਕਸਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੰਜੀਨੀਅਰਾਂ ਜਾਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦਾ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਹਰ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਹੈ ਜੋ ਇਸ ਨੂੰ ਵਰਤਣ, ਸਵਾਲ ਕਰਨ, ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਵਧਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ।