ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 25 ਸਤੰਬਰ, 2024- ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰੰਗਮਚ ਪੱਰਸਨਾਲਿਟੀ ਸ਼੍ਰੀ ਭੁਮਿਕੇਸ਼ਵਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਰੰਗਮਚ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਐਮ.ਏ. 1 ਅਤੇ ਐਮ.ਏ. 2 ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ਼੍ਰੀ ਭੁਮਿਕੇਸ਼ਵਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਛਉ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ। ਐਮ.ਏ. 1 ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਛਉ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਨਾਟਕ ਕਰਨਭਾਰਮ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਐਮ.ਏ. 2 ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕਲਾਸ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਛਉ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ।
ਛਉ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਲਈ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ 16 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਕੀਤੀ। ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਦਾ ਮਾਡਿਊਲ ਸ਼੍ਰੀ ਭੁਮਿਕੇਸ਼ਵਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਡਾ. ਨਵਦੀਪ ਕੌਰ, ਅਧਿਆਪਕ, ਭਾਰਤੀ ਰੰਗਮਚ ਵਿਭਾਗ, ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਕਰਨਭਾਰਮ ਜਾਂ ਕਰਨ ਦੀ ਪੀੜਾ (ਸ਼ਬਦਿਕ: ਕਰਨ ਦਾ ਭਾਰ) ਇੱਕ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਇੱਕ-ਅਧਿਨਾਟਕ ਹੈ ਜੋ ਭਾਰਤੀ ਨਾਟਕਕਾਰ ਭਾਸਾ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਟਕ ਮਾਲਵਿਕਾਗ੍ਨਿਮਿੱਤਰਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਕਾਲੀਦਾਸ ਦੁਆਰਾ ਵੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਨਾਟਕ ਕੁਰੁਕਸ਼ੇਤਰ ਯੁੱਧ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਦਿਨ ਕਰਨ ਦੇ ਮਨਸਿਕ ਦਰਦ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਛਉ, ਜਿਸਨੂੰ ਛਉ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਅਰਧ-ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਭਾਰਤੀ ਨ੍ਰਿਤ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਯੁੱਧ ਅਤੇ ਲੋਕ ਪਰੰਪਰਾ ਹਨ। ਇਹ ਤਿੰਨ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਥਾਨਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਯਾਨੀ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦਾ ਪੁਰੁਲੀਆ ਛਉ, ਝਾਰਖੰਡ ਦਾ ਸੇਰਾਕੇਲਾ ਛਉ ਅਤੇ ਓਡੀਸ਼ਾ ਦਾ ਮਯੂਰਭੰਜ ਛਉ।
ਡਾ. ਨਵਦੀਪ ਕੌਰ, ਭਾਰਤੀ ਰੰਗਮਚ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਅਧਿਆਪਕ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਸਿੱਖਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਉਪਯੋਗ ਵੱਧਿਆ। ਸ਼੍ਰੀ ਭੁਮਿਕੇਸ਼ਵਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਵੀ ਉਹ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਐਸੇ ਨਵੇਂ ਯੂਵਾਂ ਪ੍ਰਤਿਭਾਵਾਂ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਜ਼ਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।
ਭੁਮਿਕੇਸ਼ਵਰ ਸਿੰਘ ਨੇ 1990-91 ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਪਰਫਾਰਮਿੰਗ ਆਰਟਸ ਤੋਂ ਅਭਿਨੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦਾ ਡਿਪਲੋਮਾ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਤ੍ਰਿਵੇਣੀ ਕਲਾ ਸੰਗਮ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਸ਼ੀਧਰ ਆਚਾਰਯ ਦੇ ਅਧੀਨ ਛਉ ਨ੍ਰਿਤ ਦਾ ਪ੍ਰਸ਼ਿਕਸ਼ਣ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਕ੍ਰਿਸ਼ਣ ਨਾਇਕ ਦੇ ਅਧੀਨ ਭਾਰਤੀ ਮਾਰਸ਼ਲ ਆਰਟ (ਫਾਰੀ-ਖੰਡ) ਪਰੰਪਰਾ ਨਾਲ ਜਾਣੂ ਹੋਏ ਅਤੇ ਝਾਰਖੰਡ ਦੇ ਸੇਰਾਕੇਲਾ, ਸਰਕਾਰੀ ਛਉ ਨ੍ਰਿਤ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸ਼ਿਕਸ਼ਣ ਲਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ਼੍ਰੀ ਧੀਰੋ ਲਾਲ ਭੋਲਾ ਦੇ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸੇਰਾਕੇਲਾ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮੁਖੌਟਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕਲਾ ਸਿੱਖੀ ਅਤੇ ਕੋਲਕਾਤਾ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਮਾਈਮ ਥੀਏਟਰ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਨਿਰੰਜਨ ਗੋਸਵਾਮੀ ਦੇ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਮਾਈਮ ਦਾ ਪ੍ਰਸ਼ਿਕਸ਼ਣ ਲਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 2021 ਵਿੱਚ ਨਾਟ੍ਯਸ਼ਿਲਪ ਪ੍ਰਤੀਠਾਨ, ਛੱਤਰਪਤੀ ਸੰਭਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਨਗਰ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੁਆਰਾ "ਰੰਗ ਸਾਧਨਾ ਇਨਾਮ" ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।