ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 5 ਫਰਵਰੀ, 2025- ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਉਰਦੂ ਵਿਭਾਗ ਵਿਖੇ "ਗ਼ਾਲਿਬ, ਸੌਦਾ ਅਤੇ ਮੰਟੋ ਦਾ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ" ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਭਾਸ਼ਣ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੈਰਿਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (ਫਰਾਂਸ) ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੇਖਕ, ਖੋਜਕਰਤਾ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਲੇਨ ਡੇਸੋਲੀਅਰਜ਼ ਨੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹਿਮਾਨ ਵਜੋਂ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਸੰਪੂਰਨਤਾ ਕਵਿਤਾ, ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਸੂਫ਼ੀਵਾਦ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅਨੁਵਾਦ ਵਿੱਚ ਮੂਲ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਗਤ ਹਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਵੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਲੇਨ ਡੇਸੋਲੀਅਰਜ਼ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਉਹੀ ਵਿਸ਼ੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਜੋ ਉਰਦੂ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਗਾਲਿਬ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਵਿਚਾਰ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਮਿਰਜ਼ਾ ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ ਸੌਦਾ ਵਰਗੀ ਕਵਿਤਾ ਜੋ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਮਜ਼ਾਕ ਅਤੇ ਹਫੜਾ-ਦਫੜੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਅਤੇ ਸਪੈਨਿਸ਼ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੁਰ ਰੱਖਦੀ ਹੈ।
ਪ੍ਰੋ. ਐਲਨ ਨੇ ਅਰਬੀ, ਫਾਰਸੀ ਅਤੇ ਉਰਦੂ ਦੀਆਂ ਕਲਾਸੀਕਲ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ 'ਅਲਿਫ਼ ਲੈਲਾ' ਦੇ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਅਨੁਵਾਦ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ ਜੋ ਅਸਲ ਕਹਾਣੀ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਅਜਿਹਾ ਇਸ ਲਈ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕਿਉਂਕਿ 'ਅਲਿਫ਼ ਲੈਲਾ' ਉਸ ਸਮੇਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਚੌਪਈਆਂ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਅਤੇ ਯੂਰਪੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵੀ ਇਸ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਅਮੀਰ ਹਨ। ਮੰਟੋ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਪ੍ਰੋ. ਐਲਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੰਟੋ ਦੀਆਂ 40 ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਰਦੂ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਨੇੜੇ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਉਰਦੂ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਡਾ. ਅਲੀ ਅੱਬਾਸ ਨੇ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਉਰਦੂ ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਗ਼ਾਲਿਬ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਅਧੂਰਾ ਰਹੇਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਨਾ ਤਾਂ ਗ਼ਾਲਿਬ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਉਰਦੂ ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੀ ਉਰਦੂ ਕਵਿਤਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲਤਾ ਅਤੇ ਅਰਥ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੀ ਸੀ। ਡਾ. ਅੱਬਾਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਉਰਦੂ ਵਿਭਾਗ ਹਮੇਸ਼ਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦਿੰਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਉਰਦੂ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਸਾਹਿਤ ਨਾਲ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ।
ਜੰਮੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਜੰਮੂ ਦੇ ਉਰਦੂ ਵਿਭਾਗ ਤੋਂ ਡਾ. ਅਬਦੁਲ ਰਸ਼ੀਦ ਮਨਹਾਸ ਨੇ ਵੀ ਮਹਿਮਾਨ ਵਜੋਂ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਵਿਭਾਗ ਦੀਆਂ ਸਾਹਿਤਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ। ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਵਿਭਾਗ ਤੋਂ ਡਾ. ਆਲੋਕ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਅਤੇ ਉਰਦੂ ਸਾਹਿਤ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ।
ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਪ੍ਰੋ. ਐਲਨ ਤੋਂ ਦਿਲਚਸਪ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੇ। ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਉਰਦੂ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਖੋਜ ਵਿਦਵਾਨ ਖਾਲਿਕੁਰ ਰਹਿਮਾਨ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਮਾਪਤੀ ਭਾਸ਼ਣ ਫਾਰਸੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ ਡਾ. ਜ਼ੁਲਫਿਕਾਰ ਅਲੀ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਭਾਗੀਦਾਰਾਂ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਸਮਾਪਤ ਐਲਾਨਿਆ।